30042
5
Verklein
Vergroot
Pagina terug
1/56
Pagina verder
FM 35 MHz NC No. F 4090
FM 40 MHz NC No. F 4091
FM 41 MHz NC No. F 4092
FM 35 MHz NiMH No. F 4095
FM 40 MHz NiMH No. F 4096
FM 41 MHz NiMH No. F 4097
HH
HH
aa
aa
nn
nn
dd
dd
ll
ll
ee
ee
ii
ii
dd
dd
ii
ii
nn
nn
gg
gg
Afbeelding toont de uitgebouwde,
met verdere toebehoren uitgeruste zender.
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Inhoudsopgave
Hoofdstuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bladzijde
Veiligheidsvoorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1. Inhoud van de set . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2. Algemene beschrijving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.1 Zender FX 18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.2 Ontvanger R147F . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.3 Servo S 3001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3. Technische gegevens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3.1 Zender FX-18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3.2 Ontvanger R147F . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3.3 Servo S3001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
4. zender FX-18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4.1 Bedieningselementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4.2 Losnemen van de achterzijde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4.3 Stuurknuppelinstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4.4 CamPac geheugenmodule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
4.5 Kristalwissel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
4.6 Zenderaccu verwisselen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
4.7 Inbouw en aansluiten van optiemodulen . . . . . . . . . . . . . 8
4.8 Zender-spanningsaanduiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4.9 Onderspanningsalarm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4.10 Laden van de accu’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4.11 Leraar-leerling-modus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.12 DSC-functie/ gebruik met vliegsimulator . . . . . . . . . . . . 12
4.13 Gegevensoverdracht naar de PC . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5. Aansluiten van de servo’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
6. Ingebruikname van de zender. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
6.1 Display en toetsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
6.2 Keuze van een Home-menu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
6.3 Menustructuur van de FX-18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
7. Menustructuur van de basisfuncties . . . . . . . . . . . . . 14
7.1 Parameter-menu (PARA). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
7.1.1 Instelling-modulatie(MODU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
7.1.2 Stuurknuppel-toewijzing (MODE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
7.1.3 Drosselompoling (GOMP). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
7.1.4 Asymetrische drosseltrimming (G-TR) . . . . . . . . . . . . . . 16
7.1.5 Dual-Rate schakelaar (DRSC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
7.1.6 Akoestisch signaal (BEEP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
7.1.7 Taalkeuze (NED) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
7.1.8 Onderspanningsalarm (VOLT). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
7.1.9 Multi-Switch-Prop functie (MULT) . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
7.1.10 Modelgeheugenreset (REST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
7.2 Modelgeheugen-keuze (MODL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
7.2.1 Modelgeheugen kopiëren (COPY) . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7.2.2 Modelnaam invoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7.3 Modeltype selecteren (TYPE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7.4 Servo-ompoling (OMPO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
7.5 Servomiddenpunt-verstelling (STRM) . . . . . . . . . . . . . . 19
7.6 Servouitslag-instelling (ATV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
7.7 Stuurknuppel-weginstelling (AFR) . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
7.8 Servouitslag-verkleining (D/R) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
7.9 Exponentieel-functie (EXPO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
7.10 Verbindingsmixer (VMX1-3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
7.10.1 Offsetinstelling (OFST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
7.10.2 Trim-mixen (TRIM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
7.10.3 Dummyfunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
7.11 Kruismixer (XMIX) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
7.12 Digitale trimming (TRIM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
7.12.1 Trimparameters instellen (TRIM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7.12.2 Trimweg (RATE). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7.12.3 Trimstap-grootte (STAP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7.13 Motoruitschakeling (MUIT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7.14 Stopwatch (ST-W). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
7.15 Externe mixertrimmer (MVOL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
7.16 Fail-Safe instellingen (F/S) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Hoofdstuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bladzijde
8. Motormodellen (MOTO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
8.1 Menustructuur van het motormodel-programma. . . . . . 27
8.2 Toewijzen van de externe schakelaars en mixregelaars . .
(MOTO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
8.3 Combi-mixer (AI-R). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
8.4 Vleugelmixers – mixer (VLEU). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
8.4.1 Flaperonmixer (FLPN). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
8.4.2 Keuze van de 2e rolroeruitgang (KANN). . . . . . . . . . . . . 28
8.4.3 Remkleppenuitslag-instelling (flaperon) (FLTR) . . . . . . . 29
8.4.4 Offset (middenverstelling). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
8.5 Delta-mixer (DELT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
8.6 Welfkleppen-hoogteroer-mixer (FL-H) . . . . . . . . . . . . . . 30
8.7 V-staart-mixer (V-ST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
8.8 Snap-roll functie (SNAP). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
8.9 Voorgeprogrammeerde landing (LAND) . . . . . . . . . . . . . 32
9. Zweefmodellen (ZWEV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
9.1 Menustructuur van het zweefvliegtuigprogramma . . . . . 33
9.2 Aansluitvolgorde van de servo’s in menu ZWEV . . . . . . 33
9.3 Toewijzen van de externe schakelaars en mixregelaars . .
(ZWEV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
9.4 Combi-mixer (AI-R). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
9.5 Vleugelmixer – mixer (VLEU). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
9.5.1 Keuze van de stuurfunctie voor Flaperon / welfkleppen 34
9.5.2 Flaperonmixer FLPN / rolroerdifferentiëring (DIFF). . . . . 35
9.5.3 Keuze van de 2e rolroeruitgang (KANN). . . . . . . . . . . . . 35
9.5.4 Remkleppenuitslag-instelling, Flap-trim (FLTR) . . . . . . . 35
9.5.5 Loos bereik (LIMT), alleen actief wanneer FLTR=ON . . . 36
9.5.6 VLEU “UIT” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
9.6 Rolroer -> welfkleppen-mixer (AI-F) . . . . . . . . . . . . . . . . 36
9.7 Welfkleppen -> hoogteroer-mixer (FL-H) . . . . . . . . . . . . 37
9.8 Butterfly-mixer (BUTT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
9.9 Butterfly -> hoogteroer-mixer (BU-H). . . . . . . . . . . . . . . 38
9.10 V-staart-mixer (V-ST) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
9.11 Trimprogramma 1 en 2 (TRM1/TRM2) . . . . . . . . . . . . . . 39
10. Helicoptermodellen (HELI). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
10.1 Menustructuur helicopter-programma . . . . . . . . . . . . . . 40
10.2 Toewijzing van schakelaars en mixregelaars (HELI) . . . . 40
10.3 Tuimelschijfinstelling (TUIM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
10.4 Revolution-mixer (REVO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
10.5 Gasinstelling normaal (NORM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
10.6 Gasinstelling 1 (IDL1- 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
10.7 Gasinstelling 2 (IDL2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
10.8 Autorotatie (AUTO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
10.9 Autopiloot-gevoeligheid (GYRO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
11. Inbouw van kanaaluitbreidingsmodulen . . . . . . . . . . 46
11.1 Inbouw en aansluiting van de Multimodulen . . . . . . . . . 46
11.2 Multi-Switch-Prop-Module FX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
11.3 Multi-Switch-Prop Lichtset FX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
11.4 Multi-Switch-Prop Sound FX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
12. Aansluiting van- en tips voor de inbouw van
de ontvangstinstallatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Aansluiten van de ontvanger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Ontvanger-antenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Schakelaarkabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Servo-ontstoorfilters voor verlengkabels . . . . . . . . . . . . 49
Servo-inbouw/Servo-uitslagen/Servohevels . . . . . . . 49,50
Inbouw van de stuurstangen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
13. Aanwijzingen voor het gebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
14. Garantiebepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
15. Service adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
16. Voorschriften PTT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
17. Accessoires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Veiligheidsvoorschriften:
waar men in ieder geval op dient te letten.
Leest u, voordat u de zender in gebruik neemt deze handleiding
en vooral onze veiligheidsvoorschriften zorgvuldig door. Als u
voor de eerste keer met radiobestuurde modelvliegtuigen, -sche-
pen of –auto’s aan de slag gaat, raden wij u aan om een ervaren
modelbouwer om hulp te vragen. Deze zendinstallatie is uitslui-
tend voor de besturing van radiobestuurde modellen bedoeld en
toegestaan. Robbe Modellsport is niet verantwoordelijk bij
andersoortig gebruik.
Veiligheidsvoorschriften
Radiobestuurde modellen zijn geen speelgoed in de gebruikelijke zin
des woords en mogen door jeugdigen onder de 14 jaar alleen onder
toezicht van volwassenen worden bediend.
De bouw en besturing van deze modellen vereisen technisch inzicht,
zorgvuldige bouw en veilig gedrag.
Fouten of nalatigheden bij de bouw of bij het vliegen kunnen aanzien-
lijke schade aan personen of goederen aanrichten.
Omdat producenten en verkopers geen invloed op de correcte bouw
en omgang met de modellen hebben, wordt hierbij uitdrukkelijk op
deze gevaren gewezen en elke verantwoordelijkheid uitgesloten.
Technische defecten van elektrische of mechanische aard kunnen lei-
den tot onverwacht lopen van de motor, waardoor onderdelen los
kunnen raken en met grote snelheid kunnen wegvliegen.
Ook een gebruik van de ontvangstinstallatie zonder ingeschakelde
zender kan dit effect hebben.
Hierdoor kunnen aanzienlijke verwondingen veroorzaakt worden.
Propellers, rotors van helicopters en in het algemeen alle draaiende
delen, die door een motor worden aangedreven, vormen een voort-
durende bron van gevaar.
Bij elektromotoren met aangesloten accu moet men zich nooit binnen
het bereik van de propeller of andere draaiende delen begeven.
Let u er ook op, dat geen andere voorwerpen met draaiende delen in
contact kunnen komen.
Beschermt u uw installatie tegen stof, vuil en vochtigheid.
Stelt u de apparatuur nooit bloot aan hitte, koude, of trillingen.
Het gebruik van de zendinstallatie mag alleen bij temperaturen van –
15° C tot + 55° C plaatsvinden.
Gebruikt u slechts de voorgeschreven laadapparaten en laadt u de
accu’s alleen zolang er voorgeschreven is.
Let op de aanwijzingen van de accufabrikant.
Foutieve– of overladingen kunnen tot ontploffing van de accu leiden.
Let u op de juiste polariteit.
Vermijdt u stoot– en drukbelasting. Controleert u uw installatie voort-
durend op beschadigingen aan de behuizingen en kabels.
Door een crash beschadigde of natgeworden apparatuur, zelfs wan-
neer ze weer droog is, niet meer gebruiken! Deze moet u bij de Robbe
Service laten controleren of vervangen.
Door natheid of een crash kunnen verborgen gebreken ontstaan, die
na korte tijd tot een functieuitval leiden. Alleen door ons aanbevolen
componenten en accessoires mogen toegepast worden.
De inbouw van optiemodulen vereist gereedschappen. Om verwon-
dingen te voorkomen is hierbij uiterste voorzichtigheid geboden.
Gebruikt u altijd originele Robbe-Futaba stekkers en originele
Robbe–Futaba kristallen.
Aan de installaties mag geen enkele verandering worden doorge-
voerd.
Routinecontrole voor de start
Bevinden zich meerdere modelvliegers op het vliegveld, controleert u
dan van te voren, of u alleen op uw kanaal zendt, voordat u de zender
aanzet.
- De zenderantenne altijd helemaal uitschuiven en controleren of
deze vastzit.
- Voordat u de ontvanger aanzet, moet u nagaan of de gasknuppel
op stop/stationair staat.
- Altijd eerst de zender en dan pas de ontvanger inschakelen.
- Altijd eerst de ontvanger en dan pas de zender uitzetten.
- Doet u voor de start altijd een reikwijdte-test.
- Is het juiste modelgeheugen gekozen?
- Controleert u alle functies. Test de draairichting en de uitslagen van
de roeren bij het model.
- Zijn de mixfuncties en de schakelaars juist ingesteld?
- Is de spanning van de accu’s voldoende?
- In geval van twijfel nooit een model starten.
Omgang met het model
- Vliegt u nooit over toeschouwers of andere piloten.
- Brengt u nooit mensen of dieren in gevaar.
- Vlieg nooit in de buurt van hoogspanningsleidingen of bewoonde
gebieden.
- Vlieg nooit met uw model in de buurt van sluizen en scheepvaart
verkeer.
- Vlieg nooit met uw model op openbare straten, autowegen, pleinen
enz.
Bij onweer mag u uw installatie niet gebruiken.
Voor het sturen van het model moet de zenderantenne altijd helemaal
uitgetrokken worden. Tijdens het sturen niet met de zenderantenne
op het model “richten”.
In deze richting heeft de zender de geringste zendsterkte. Het beste
kunt u de antenne dwars op de vliegrichting van het model houden.
Bij gelijktijdig gebruik van radiobesturingsinstallaties op aangren-
zende kanalen dienen de bestuurders in een los groepje bij elkaar te
gaan staan.
Verder weg staande piloten brengen zowel hun eigen model als dat
van de andere piloten in gevaar.
Verzekering
Auto- en scheepsmodellen en zweefmodellen zonder aandrijving zijn
gewoonlijk door een WA-verzekering gedekt.
Voor motormodellen is een extra verzekering of -clausule nodig.
Controleert u uw verzekeringspolis en sluit u eventueel een verzeke-
ring af.
Uitsluiten van aansprakelijkheid:
Zowel het navolgen van de handleiding als ook de voorwaarden en
methoden bij de installatie, het gebruik en onderhoud van de radiobe-
sturingscomponenten kunnen door Robbe Modellsport niet gecon-
troleerd worden.
Daarom nemen wij geen enkele verantwoording voor verliezen, scha-
den of kosten, die door foutief gebruik ontstaan zijn, of op welke wijze
dan ook daarmee samenhangen.
Voor zover wettelijk voorgeschreven is de verplichting tot schadever-
goeding, op welke rechtsgronden dan ook, bij een direct door Robbe
producten veroorzaakt schadegeval, beperkt.
Dit geldt niet, wanneer volgens dwingende wettelijke voorschriften,
vanwege opzet of grove nalatigheid onbeperkte verantwoordelijkheid
ontstaat.
3
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
1. Inhoud van de set
FX-18 NC
1 zender FX-18, met zenderaccu 8 RSZ 750 mAh
1 ontvanger R-147F
3 servo’s S-3001, met zakjes toebehoren
1 schakelaarkabel met laadaansluiting
1 kristallenset
Bestelnummers:
No.F4090 FX-18 FM 35 MHz 4/7/3 NC
No.F4091 FX-18 FM 40 MHz 4/7/3 NC
No.F4092 FX-18 FM 41 MHz 4/7/3 NC (export)
FX-18 NiMH
1 zender FX-18, met zenderaccu 8 NiMH 1400mAh
1 ontvanger R-147F
3 servo’s S-3001, met zakjes toebehoren
1 schakelaarkabel met laadaansluiting
1 kristallenset
Bestelnummers:
No.F4095 FX-18 FM 35 MHz 4/7/3 NiMH
No.F4096 FX-18 FM 40 MHz 4/7/3 NiMH
No.F4097 FX-18 FM 41 MHz 4/7/3 NiMH
(export)
Voorwoord
Wij zijn blij dat u voor de Robbe-Futaba- radiobesturing FX-18 hebt
gekozen. U bezit daardoor een bijzonder makkelijk te bedienen en
vooruitstrevende zender, die nieuwe maatstaven op het gebied van
de basis- computerzenders stelt.
De bediening van de computerzender FX-18 is niet moeilijk, omdat
comfortabele mixfuncties met één druk op de knop geactiveerd kun-
nen worden. De gebruiker wordt vanwege een duidelijke en overzich-
telijke programmastructuur snel met de verschillende functies ver-
trouwd. Deze handleiding helpt u dit doel met geringe moeite te
bereiken.
Leest u daarom voor de eerste ingebruikname deze handleiding
zorgvuldig door.
2. Algemene beschrijving
2.1 Zender FX 18
De FX-18 zender combineert op een unieke manier alle eisen die aan
een moderne radiobesturing gesteld worden. De FX-18 is een
PCM/PPM computerzender van de prestatieklasse voor beginners en
gevorderden, zowel in de vliegtuig-, scheeps,- auto- en helicoptermo-
delbouw. De ergonomisch perfecte zender, met zijn moderne behui-
zingsdesign, kan als handzender of ook in een draagbak worden
gebruikt.
Door de speciaal vormgegeven zijkanten ligt de zender als “gegoten”
in de hand. Alle bedieningselementen liggen zo binnen handbereik,
dat ze bediend kunnen worden zonder de handen van de stuurknup-
pels te moeten nemen. Zowel op de voor– als achterzijde kunnen
lineaire schuifkanalen worden aangebracht, die men gemakkelijk met
de wijsvingers kan bedienen.
Door de vele beschikbare uitbouwopties is de zender universeel bru-
ikbaar, zowel voor vliegtuig- scheeps- en automodelbouw, alsook bij-
zonder voor het sturen van complexe truck– of scheepsmodellen.
De FX-18 zender is voor alle stuurknuppelkanalen met een digitale
trimming uitgerust. Het lastige bijtrimmen na een wisseling van
modelgeheugen is daardoor overbodig. De lengte en veerkracht van
de hoogwaardige precisie- stuurknuppels kan versteld worden.
De zender is met een interne PC-aansluitplug uitgerust, om via
direkte verbinding met een PC modelgegevens op te vragen, op te
slaan of af te drukken.
In tegenstelling tot traditionele handzenders, kan de uitbouw van de
zender met extra schakelaars individueel plaatsvinden. De installatie
biedt een grote hoeveelheid mogelijkheden en uitbouwopties, zoals u
die nergens aantreft. Van een Multi-Kanaal voor speciale functies tot
een vliegsituatie-schakelaar voor het helicopterprogramma is alles
mogelijk.
Hiervoor staan er meerdere optieplaatsen ter beschikking, waarin u
tot tien schakelaars onder handbereik kunt inbouwen.Voor het inbou-
wen in de stuurknuppels kunnen ook speciale stuurknuppel-schake-
laars worden besteld. Bovendien kunt u maximaal twee paar mixer-
trimmer-regelaars inbouwen. Met deze uitbouwopties kunt u de
zender zo uitrusten, dat hij nauwelijks wensen overlaat.
De zender kan standaard ook zowel leraar- als leerlingzender zijn.
Ook is er aan een DSC-functie gedacht.
Door de omvangrijke keuze aan accessoires, zoals b.v. zenderpult
(draagbak), zendergrepen, verschillende antennes en draagriemen
kunt u de zender maximaal aan uw wensen aanpassen. Ook de beide
standaard verkrijgbare accutypen dienen dit doel.
4
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Naast de veelvoudige mogelijkheden van de hardware biedt de soft-
ware van de FX-18 mogelijkheden, die boven het niveau van deze
zenderklasse uitstijgen. De op vliegsituaties georiënteerde program-
mering zorgt voor een nog eenvoudiger instellen van de mixfuncties.
De universeel toepasbare, gebruikersvriendelijke software met nie-
uwe functies is via de 3-D-Hotkey makkelijk en snel te bedienen.
Voor de overzichtelijkheid hebben enkele opties ondermenu’s. Dit
geldt met name voor het parameter-menu, waarin alle basisinstellin-
gen opgenomen zijn. Daarom wordt dit menu in deze handleiding als
eerste behandeld (zie hoofdstuk 7.1.).
In de zender kunnen de gegevens van maximaal 12 modellen direct
verwerkt worden. Door CAMPac-modulen kan de geheugencapaciteit
tot maximaal 49 modellen per module worden uitgebreid. De software
is drietalig opgezet, men kan de dialoog met de zender in het Duits,
Engels of Frans voeren.
De software is volgens het rotatie-principe opgebouwd. De afzonder-
lijke menu’s zijn achter elkaar als een ketting geordend en kunnen met
de 3-D-Hotkey gemakkelijk worden geselecteerd.
2.2 Ontvanger R147F
Deze bijzonder kleine en lichte FM-ontvanger met PPM-modulatie is
in moderne SMD-micro-techniek opgebouwd en beschikt deson-
danks over een volledige reikwijdte. Door zijn slanke vorm en de prak-
tische servo-aansluitingen aan de kopse kant is hij heel erg geschikt
voor mini- en kleine modellen, parkflyer en HL-glider.
Een actief filter zorgt bij deze ontvanger voor een extreem hoge
smalbandigheid, een hoge selectie ten opzichte van naastliggende
kanalen en een zeer goede onderdrukking van storingen. Een AGC
(Automatic Gain Control) –regeling verzorgt een optimale ontvangst,
zowel dichtbij als veraf.
2.3 Servo S 3001
Deze kogelgelagerde servo heeft de bekende standaardafmetingen.
Hij is in alle modellen bruikbaar, waar hogere eisen gesteld worden.
De speciale, hoogwaardige potentiometer met 6-voudig sleepcontact
is in een speciaal gekapselde behuizing ondergebracht. De ‘Indirect
Drive’ aansturing van de potentiometer beschermt de servo effectief
tegen trillingen en stoten. Het kogellager zorgt in samenwerking met
een speciaal bronzen lager voor maximale spelingsvrijheid en een
lange levensduur van de servo.
3. Technische gegevens
3.1 Zender FX-18
Stuurkanalen 4
Uitbouwkanalen 4 extra
Uitbouw multikanalen tot 32 schakelkanalen
Frequentiebanden 35/40/41 MHz
Frequentiekanalen 20 (+10), 22,20
Zendsysteem PPM (FM) / PCM
Kanaalafstand 10 kHz
Stroomvoorziening 9,6 V accu
Stroomopname 40/250 mA (zonder/met HF-afstra-
ling)
Afmetingen 205/170/52 mm
Gewicht (met accu) ca. 650 g
3.2 Ontvanger R147F
Aantal kanalen 7
Frequentiebanden 35/40/41 MHz
Tussenfrequentie 455 kHz
Ontvangstsysteem FM (PPM)
Kanaalafstand 10 kHz
Antennelengte 100 cm
Bedrijfsspanning 4,8 – 6 V(4-5 cellen NC/NiMH)
3.3 Servo S3001
Stelkracht 30 Ncm
Snelheid 0,165 s/45°
Nominale spanning 6,0 V
Bedrijfsspanning 4,8 V
Afmetingen 40,4 x 19,8 x 36 mm
Gewicht 45,1 g
5
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
4.3 Stuurknuppelinstellingen
Lengte-verstelling
De lengte van de stuurknuppels is traploos verstelbaar en kan opti-
maal aan de stuurgewoonten van de piloot worden aangepast.
- Deel A en B losdraaien
- Stuurknuppel op de gewenste lengte instellen
- Deel A weer met deel B contra draaien
Voor piloten, die de zender als “handzender” willen gebruiken
zijn de gemonteerde korte stuurknuppels bedoeld. Bij gebruik als
“pultzender” kunnen lange stuurknuppels gebruikt worden, die
als accessoires verkrijgbaar zijn.
Veerkracht
Voor beide stuurknuppels geldt, dat de stelkracht van de centerveren
traploos op de individuele stuurgewoonten van de piloot kunnen wor-
den ingesteld.
Hiervoor de zenderachterzijde openen.
Met een kleine schroevendraaier de veerkracht voor elke stuurfunctie
instellen.
6
4. Zender FX-18
4.1 Bedieningselementen
A
B
antenneLinkse optieplaats voor mixer
of kanaalschakelaar
Optieplaats achterste
schuif-kanaal
Leraar/leerling- en DSC-
aansluitbus
Linker stuurknuppel
functie 2+4
Rechter stuurknuppel
functie 1+3
Digitale trimming linker
Stuurknuppel
Oog voor zenderop-
hanging
Digitale trimming
rechter stuurknuppel
Rechtse optieplaats voor
mixer-of kanaalschakelaar
Optieplaats achterste
schuifkanaal
Front-schuifkanaal met
centerklik
Front-optieplaatsen voor externe
schakelaars en trimmers
LC-Display
Bedieningstoetsen
Aan/Uit-schakelaar
3-D-Hotkey
Antennevak
Laadaansluiting
Afbeelding toont uitgebouwde zender
4.2 Losnemen van de achterzijde
De achterzijde is met 3 nokjes onderaan en met 2 verdraaibare ver-
grendelingen bovenaan bevestigd.
Openen van de achterzijde
- Vergrendelingen met een muntje 45 graden naar binnen in de
richting van de antenne draaien.
- Bovenste deel van de achterzijde naar achteren klappen en bijna
verticaal zetten. Pas op, wanneer in de achterzijde lineaire schuif-
kanalen ingebouwd zijn – kabels hiervan niet meetrekken.
- Achterzijde naar boven losnemen.
Sluiten van de achterzijde
- Achterzijde bijna verticaal van boven in de nokjes steken.
- Aansluitkabels van de lineaire schuifkanalen, mixer-kanalen enz.
zorgvuldig tussen print en antennevoet leggen. Let u erop, dat
geen kabels tussen de print en de zenderachterzijde of de vergren-
deling raken.
- De vergrendelingen met een muntje naar buiten draaien, tot de
sleuven verticaal staan.
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
- Met de klok meedraaien -> grotere veerkracht.
- Tegen de klok indraaien -> minder veerkracht.
De witte pijlen geven de verstelschroeven aan, waarbij de binnenste
schroeven voor de horizontale stuurfuncties zijn.
Ratelfunctie voor gasregeling
De zender wordt standaard met
4 zelfneutraliserende knuppel-
functies geleverd. Het ratel-
plaatje is zo gemonteerd, dat de
ratel geen functie heeft. De
afbeelding toont eveneens, hoe
de verstelschroeven van de
veerkracht bereikbaar zijn wan-
neer het ratelplaatje gemonteerd
is.
Voor functies waarbij geen zelf-neutralisering gewenst is, kan één van
de beide verticale stuurbewegingen op “ratel” worden omgebouwd.
Dan neutraliseert deze knuppel in de verticale beweging niet, hij blijft
in elke tussenstand staan. Zo’n functie wordt b.v. voor de aansturing
van de motordrossel bij een verbrandingsmotor gebruikt.
Moet de ratelveer actief worden dan moet het ratelplaatje volgens de
onderstaande afbeelding op de desbetreffende knuppel bevestigd
worden.
- Hiertoe de beide schroeven (A) losdraaien en ratelplaatje losmaken.
- Voor drosselfunctie rechts: 90 graden naar links draaien en op de
(van achteren bezien) linkse stuurknuppel monteren.
- Bij drosselfunctie links: 90 graden naar rechts draaien en op de
rechtse stuurknuppel monteren.
- Daarbij met de stift (aandrukplaatje, op de achterzijde van het ratel-
plaatje) de wip van de stuurknuppel naar beneden drukken. De wip
ligt direct naast de buitenste veerverstelschroeven, herkenbaar aan
de daaraan bevestigde veer.
- In deze positie het ratelplaatje op de schroefhouders van de
knuppel zetten en weer vastschroeven.
- De bovenstaande afbeeldingen tonen de respectievelijke vastge-
schroefde positie van het ratelplaatje.
4.4 CAMPac geheugenmodule
Het modelgeheugen van de zender kan met een “CAMPac” uitge-
breid worden. Er zijn verschillende CAMPac-modulen, die een ver-
schillend aantal extra modelgeheugens mogelijk maken:
4k CAMPac 3 modelgeheugens No. F1508
16k CAMPac 12 modelgeheugens No. F1509
64k CAMPac 49 modelgeheugens No. F1566
Een CAMPac module wordt binnen in de zender op de aangegeven
stekkerlijst van de aansluitprint vastgedrukt.
Zender uitschakelen, module voorzich-
tig zo plaatsen, dat opschrift en uitstul-
ping van de module met de op de print
afgedrukte tekening overeenkomen.
Wanneer een CAMPac module voor de eerste keer in de zender aan-
gebracht wordt, moet het “geinitialiseerd” worden.
Op de display verschijnt b.v. de aandu-
iding “CAM 49”, wat de geheugen-
grootte van de CAMPac aangeeft. Om
een onbedoeld overschrijven van CAM-
Pac gegevens te voorkomen wordt
door het knipperende OK? nogmaals
om een bevestiging gevraagd. Met de “S-toets” het initialiseringspro-
ces starten.
De initialisering wordt gestart, daarbij
wordt het mogelijke aantal modelge-
heugens afwaarts geteld. Op het voor-
beeld ziet u een 64k CAMPac, dat 49
modelgeheugens kan bevatten. Na het
aftellen tot 0 en het afgaan van de pie-
per is het proces afgesloten. Daarmee is de CAMPac klaar voor het
gebruik in de FX-18.
De CAMPac module wordt in het FX-18 formaat geformatteerd. Om
het in andere zendertypen te kunnen overzetten is een nieuwe initiali-
sering noodzakelijk, waarbij de FX-18 gegevens gewist worden.
CAMPac modelgeheugens die nog
geen naam gekregen hebben, worden
met “E” en een oplopende nummering
aangeduid. “E” betekent extern model-
geheugen.
4.5 Kristalwissel
Zender en ontvanger kunnen binnen de frequentieband met verschil-
lende kristal-kanalen worden gebruikt. Hiervoor moeten de kristallen
in de stekers van de zender en ontvanger verwisseld worden, hiervoor
zenderachterzijde losnemen.
7
Drosselfunctie rechts Drosselfunctie links
veerkracht
ratel
ratel
ratel
aandrukplaatje
aandrukplaatje
A
A
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Het kristal bevindt zich op de hoofdprint links. Het frequentiekanaal
van de zender en van de ontvanger moeten hetzelfde zijn. Er moet
een bij de frequentieband passend kristalpaar gebruikt worden.
Het is niet mogelijk, bv. een 40 MHz kristal
in 35 MHz apparatuur te gebruiken, dit functioneert niet.
Apparatuur voor de 35 MHz-B-band kan ook niet met kristallen uit de
35 MHz-A-band gebruikt worden, en omgekeerd. Hiervoor is een
aanpassing door de Robbe-Service noodzakelijk, die wij tegen een
vaste prijs aanbieden.
Gebruikt u alleen origineel kristallen uit het Robbe-Futa assorti-
ment en uitsluitend die frequenties, die – zoals zichtbaar uit het
bijgevoegde frequentieoverzicht – in het betreffende land voor
het sturen van modellen vrijgegeven zijn.
4.6 Zenderaccu verwisselen
De radiobesturingsinstallatie FX-18 wordt met 2 verschillende accuty-
pen voor de zender aangeboden:
1. NC-sets (no. F4090 tot F4092) met 8-cellige nikkel-cadmium (NC)
accu, capaciteit van 750 mAh
2. NiMH-sets (no. F4095 tot F4097) met 8-cellige nikkel-metaal-
hybride (NiMH) accu, capaciteit van 1400 mAh
Wisselen van de zenderaccu
- Zenderachterzijde losnemen (zie hfdst. 4.2)
- Accukabel van de aansluitstekker lostrekken
- Zenderaccu uit houder losnemen (is met dubbelzijdig klevend
plakband vastgezet)
- Eventuele lijmresten van dit plakband verwijderen
- Nieuwe accu met bijgeleverd dubbelzijdig klevend plakband weer
bevestigen
- Accukabel aansluiten
De volgende reserve-accutypen zijn leverbaar:
No. 4462 8 RSZ 750 mAh NC zendtijd ca. 3 uur
No. 4461 8 RSZ 1500 mAh NC zendtijd ca. 6 uur
No. 4463 8 NiMH 1400 mAh zendtijd ca. 6 uur
No. 4460 8 NiMH 2200 mAh zendtijd ca. 9 uur
4.7 Inbouw en aansluiting van de optiemodulen
De FX-18 zender onderscheidt zich door een groot aantal uitbouw-
mogelijkheden. U kunt dienovereenkomstig naar eigen behoeften
lineaire schuifkanalen, mixerschakelaars en externe mixerregelaars
inbouwen. Kiest u zelf voor een optieplaats, waar u de hevels het
makkelijkst kunt bereiken, zonder de stuurknuppels te hoeven losla-
ten.
In totaal staan er 4 optieplaatsen voor lineaire schuifkanalen en 12
optieplaatsen voor mix- en kanaalschakelaars of mix-regelaars ter
beschikking.
De volgende uitbouw-modulen kan men inbouwen resp. aansluiten:
- 2 lineaire schuiven (voorzijde), 2 lineaire schuiven (achterkant)
- tot 10 mixer- of kanaalschakelaars
- tot 2 paar externe mixer-trimmers (No. F 1506)
- 1 Multi-Switch-Module (tot 32 schakelkanalen, zie hfdst.11)
- 2 Stickschakelaars
Alstublieft voorzichtig bij het aansluiten van de uitbouwmodulen te
werk gaan, om de zenderelectronica niet te beschadigen.
- Om een optiemodule in te bouwen, eerst de zender uitschakelen.
- Achterzijde losnemen (hfdst. 4.2).
- Daarna accuverbinding lostrekken.
- Voor het inbouwen van de schakelaars moet u in de binnenste,
dunne wand de aangeduide boring met een scherp voorwerp door
prikken.
- Daarna met een 6 mm boor of schaar, met de hand, tot een uitein-
delijke maat van 6 mm verwijden.
- Schakelaar van achteren in het aangebrachte gaatje en in de hier
voor bedoelde houder steken, daarna aan de voorkant de moer
bevestigen en met een schroefsleutel SW-8 vastdraaien.
- Kabeltjes van de schakelaar bijna haaks ombuigen, zodat er voor
een eventueel in de achterzijde aangebracht schuifkanaal nog
voldoende ruimte overblijft.
Let u er op, dat de kabels netjes aangebracht worden!
8
Zenderkristallen
dragen de aandui-
ding TX + kanaal-
nummer.
Ontvangerkristallen
de aanduiding RX +
kanaalnummer.
Kristallen voor dub-
belsuper-ontvanger
dragen het opschrift
RX-DS +kanaalnum-
mer.
Inbouw van de mixers en kanaalschakelaars, buitenste optieplaatsen
Inbouw van de mixers en kanaalschakelaars, binnenste optieplaatsen
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Voor de inbouw van de binnenste optieplaatsen kunt u kiezen uit
2 varianten:
1. In het aluminium etiket, in plaats van het schakelaarsymbool, met
de hand m.b.v. een 6 mm boor, een gaatje aanbrengen, of
2. Een kant-en-klaar gestanst etiket gebruiken, dat onder No.F1589
verkrijgbaar is; in dit setje worden 12 rubberdopjes bijgeleverd,
waarmee resterende openingen, b.v. na het ombouwen van
schakelaars, kunnen worden afgesloten.
Het inbouwen en vastzetten van de schakelaars gaat verder volgens
de procedure, zoals die in het voorgaande hoofdstuk wordt beschre-
ven.
Ook hier kunt u bij de inbouw uit 2 varianten kiezen:
1. In het aluminium etiket, in plaats van het schakelaarsymbool, met
de hand m.b.v. een 6 mm boor, een gaatje aanbrengen, of
2. Een kant-en-klaar gestanst etiket gebruiken, dat onder No.F1589
verkrijgbaar is; in dit setje worden 12 rubberdopjes bijgeleverd,
waarmee resterende openingen, b.v. na het ombouwen van
schakelaars, kunnen worden afgesloten.
De mixerregelaar-module beslaat steeds 3 binnenste optieplaatsen.
Er kunnen maximaal 2 modulen worden ingebouwd, eenmaal rechts
en eenmaal links.
- Boring bij de 1e en 3e schakelaarplaats aanbrengen.
- Module zó van achteren aanbrengen, dat de aansluitkabel met de
2-polige stekker naar boven, in de richting van de antenne wijst.
- D.m.v. de bijgeleverde schroeven in de zender bevestigen (pijl).
- Draaiknoppen aanbrengen
- Let u erop, dat de markering op de knop met die op de as van de
potentiometer overeenkomt.
- Draaiknop met 1,5 mm inbussleutel vastdraaien.
Let u er op, dat de kabels netjes aangebracht worden!
- Om de lineaire schuifkanalen aan de voorzijde te kunnen
inbouwen, moet u de loze afdekking van achteren met een
schroevendraaier losmaken.
- Schuif met kabel naar onderen (richting accu) plaatsen.
- Om de schuif aan te sluiten, de kabel onder de hoofdprint
doorvoeren.
De hoofdprint staat op pootjes, zodat er ruimte voor de kabels aan-
wezig is.
De kabel niet boven de print langs leiden, anders wordt hij tussen
de print en de zenderachterzijde vastgeklemd.
- Schuif aan de voorkant met de bijgevoegde schroefjes bevestigen.
- Beschermfolie lostrekken en het zelfklevende scala-etiket aanbren-
gen.
- Schuifknop aanbrengen.
- Tenslotte controleren, of de schuif licht loopt, daarna zenderachter-
zijde weer sluiten
- Achterste loze afdekking van het lineaire schuifkanaal met een
schroevendraaier, vanuit de binnenzijde losdrukken.
- Schuif vanaf de achterzijde zo plaatsen, dat de kabel naar boven,
richting vergrendeling wijst.
- Aan de buitenzijde voorzichtig vastschroeven.
- Bij elk lineair schuifkanaal vindt u een linker- en een rechterbedie-
ningsknop.
- Passende bedieningsknop, afhankelijk van de kant van inbouw,
vastdrukken.
- Tenslotte controleren, of de schuif licht loopt, daarna zenderachter-
zijde weer sluiten
9
Inbouw van mixerregelaar (F 1506), in binnenste optieplaatsen
Inbouw van de lineaire schuifkanalen aan de voorzijde
Inbouw van de lineaire schuifkanalen aan de achterzijde
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
4.8 Zender-spanningsaanduiding
De actuele accuspanning van de zen-
der wordt op de grote LC-Display in
Volt getoond.
De spanning van de zenderaccu
bedraagt in dit voorbeeld 10,3 V.
4.9 Onderspanningsalarm
Zodra de accuspanning de van te voren ingestelde waarde bereikt
heeft, wordt u optisch en akoestisch op de leegrakende zenderaccu
attent gemaakt.
Het accusymbool op de display knip-
pert, en de pieper klinkt.
De grenswaarde voor het accualarm
kan in het parametermenu in het bereik
van 8,5 – 9,5 V, in stappen van 0,1V
worden ingesteld. (Zie ook hfdst. 7.1.8)
4.10 Laden van de accu’s
Voor het eerste gebruik de zenderaccu met een laadstroom van 1/10
van de accucapaciteit 24 uur lang laden.
Na gebruik resp. langere tijd niet-gebruiken alle accu’s van de radio-
besturingsinstallatie min. 14 uur met 1/10 (normaal-lading) naladen,
onafhankelijk van de vorige gebruiksduur.
Daardoor wordt de zelfontlading van de accu’s gecompenseerd en de
accu geformeerd.
(Voorbeeld: accu 750 mAh, normale laadstroom = ca. 75 mA)
De zelfontlading van NC-cellen bedraagt ca. 1% per dag. Dat bete-
kent, dat na 100 dagen een eerder volgeladen accu compleet ontla-
den is, zonder ooit belast te zijn.
NiMH-cellen hebben een hogere zelfontladingswaarde ter hoogte van
ca. 2-3% per dag en zijn na ongeveer 35-50 dagen ontladen.
De zenderaccu kan geladen worden zonder hem uit te bouwen. De
laadaansluiting bevindt zich in de rechterzijkant naast de aan/uit-
schakelaar.
Voor het laden van een zender- of ontvangeraccu met een hogere
stroom dan 1/10 moet u in ieder geval een automatisch laadapparaat
met een automatische “Delta-Peak”- afschakeling gebruiken.
Wij adviseren volgende laadapparaten:
1. Voor eenvoudige normaallading, b.v. Lader 5 No.8308.
10
Aansluiting van de optiemodulen op de print
1. Aansluitstekkers voor kanaalschakelaars of lineaire schuifkanalen,
kanaal 5 tot 8.
2. Aansluiting voor 8 externe mixerschakelaars
3. Trainerschakelaar-aansluiting
4. Verbinding voor mixertrimmer, bij 2 mixertrimmers wordt de stroomkabel
van de 2e module aan de 1e module verbonden.
Modeltype Basic
Mixerschakelaar – aansluiting:
1= aan-uit V-mix 1
2= aan-uit V-mix 2
3= aan-uit V-mix 3
4= aan-uit Dual-rate
5= motordrossel uitschakeling
6= vrij
7= vrij
8= vrij
Mixerregelaar – aansluiting:
1= mixdeel V-mix 1
2= mixdeel V-mix 2
3= mixdeel V-mix 3
4= vrij
5= vrij
6= vrij
7= vrij
8= vrij
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
2. Voor optimaal accu-onderhoud adviseren wij u de “Reflex-
Charger” No. 8363. De speciale Reflex- laadprocedure verhindert
ongewenste “geheugen- en luie-accu-effecten”. U kunt dan altijd
over de volledige accucapaciteit beschikken.
Vooral bij het gebruik van de NiMH-accu’s heeft u een laadapparaat
met een betrouwbare afslag nodig, omdat deze accutypes gevoelig
voor overlading zijn. Het voordeel van de Reflex-laadprocedure
bestaat hierin, dat alleen de verbruikte energie bijgeladen wordt.
In principe kan alle snellaadapparatuur met “automatische afschake-
ling” gebruikt worden.
De zender en de ontvangstinstallatie moeten tijdens het laden abso-
luut uitgeschakeld zijn.
Bij een snellading van de zenderaccu mag de laadstroom max. 2
Ampere bedragen.
De laadstroomkring in de zender is van een electronische zekering
(Polyfuse) voorzien, die de zenderaccu verregaand tegen een te hoge
laadstroom en kortsluiting beschermt.
Omdat het aanspreken van de zekering van laadstroom en accutype
afhangt, moet u een kortsluiting van de laadkabel vermijden.
Sluit u de bananenstekkers van de laadkabels altijd eerst op het
laadapparaat aan.
Let u op de juiste poling van de laadkabel, de zekering
beschermt niet tegen verpoling.
De ontvangeraccu kan bij het laden in het model blijven. Om de accu
en de schakelaarkabel bij het opladen niet te hoeven loshalen, kunt u
een schakelaarkabel met laadaansluiting gebruiken (No. F 1407).
Na langere opslagtijd (winterpauze) moeten de accu’s voor gebruik
enkele malen ontladen en geladen worden. Pas na deze formering
wordt de volledige capaciteit en bedrijfsduur van de accu’s bereikt.
Om het milieu te beschermen, moet u defecte of opgebruikte accu’s
naar de inzamelcontainers brengen. NC-accu’s horen bij het klein
chemisch afval. Gooit u ze in ieder geval niet bij het huisvuil. De
accu’s worden weer hergebruikt.
4.11 Leraar-leerling modus
Een leraar-leerling-systeem maakt het mogelijk om modelvliegen te
leren met de hulp van een ervaren modelpiloot.
De leraar stuurt het model tijdens de start- en landingsfase en kan
door het omzetten van een knop of schakelaar
het sturen aan de leerling overgeven, als het model zich in een veilige
positie bevindt.
Wanneer de toestand kritisch wordt, laat de leraar de leraar/leerling-
knop los en neemt de besturing van het model weer over. Met deze
methode kan het sturen heel eenvoudig geleerd worden, zonder dat
men bang hoeft te zijn om het model te beschadigen of te verliezen.
De FX-18 zender is standaard met een Trainingsbus (A) voor het
leraar-leerling systeem uitgerust. Deze bevindt zich op de voorzijde
van de zender. De FX-18 kan zowel leerling- als leraarzender zijn.
Op de aansluitprint bevindt zich een miniatuurschakelaar met de aan-
duiding TRAI-STUD.
Daarmee wordt vastgelegd, of de zender als leraar (TRAI)- of als leer-
lingzender (STUD) gebruikt wordt.
Zet u de schakelaar met een pincet in de desbetreffende positie.
De verbinding tussen leraar- en leerlingzender bestaat uit een 2-ade-
rige trainerkabel.
De volgende aansluitkabels zijn verkrijgbaar:
(zie ook aansluitschema’s en aanbevolen toebehoren op bladzijde 54)
- No. 8377 trainerkabel FX, dat 2 FX-18 zenders met elkaar verbindt,
of een FX-18 met een FX-14 zender.
- No. 8362 trainerkabel F->FX, deze kabel is nodig wanneer men
de FX-18 zender als leerlingzender aan radiobesturingen van de
F-serie (F14, FC-16, FC-18 of FC-28) met trainermodule 4 koppe-
len wil.
Daarnaast staat onder No. F 1581 een adapterkabel voor de aanslui-
ting aan de trainer module 3 (DIN 6-polige stekker) van de F-serie, als
ook van de Robbe-Futaba handzenders ter beschikking. Leest u ook
de aanwijzingen in de handleiding van deze zenders.
Wordt de FX-18 installatie als leraar-zender gebruikt, dan is ook nog
de aansluiting van een leraar-leerling-schakelaar, b.v. No. F 1524
nodig, waarmee men tussen de beide zenders kan omschakelen.
Op de aansluitprint bevindt zich naast de miniatuurschakelaar een
aansluitbus voor deze schakelaar.
Bij leraar-leerling gebruik is voor de leerlingzender een eigen
stroomvoorziening nodig.
- Zenderkristal of HF-module uit de leerlingzender losnemen, zodat
deze geen hoogfrequentie zendt.
11
Schakelaar
b. v. no. F 1524
A
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Het menu voor de modelgeheugenkeuze (MODL) heeft nog meer
functies, wat door de pijl naar rechts wordt aangeduid. Door een
korte druk op de S-toets komt u in het volgende menupunt, “model-
geheugen kopiëren”.
7.2.1 Modelgeheugen kopiëren (COPY)
Deze functie maakt het mogelijk, modelgeheugens te kopiëren. Dat is
een heel nuttige functie, wanneer men een tweede, soortgelijk model
wil programmeren.
Men kopiëert een modelgeheugen naar een andere geheugenplaats,
verandert de modelnaam en corrigeert de instellingen voor het nie-
uwe model. Hierdoor bespaart men zich het hernieuwde instellen van
de basisfuncties en verkort de instellingstijd aanzienlijk.
- Allereerst toont het menu COPY in de bovenste en onderste regel
hetzelfde modelgeheugen.
- Door draaien van de 3-D-Hotkey wordt de modelgeheugenplaats
gekozen, waarin gekopiëerd moet worden.
- Het bovenste modelgeheugennummer (10) laat zien van waar uit
gekopiëerd wordt, het onderste (9) toont aan, waarheen gekopi-
ëerd wordt.
- 3-D-Hotkey gedurende 2 seconden indrukken.
- Het kopiëerproces wordt akoestisch met de pieper aangeduid:
- 1 x piepen -> start van het kopiëerproces.
- 2 x piepen -> einde van het kopiëerproces.
Hiermee zijn de modelgegevens van het actuele geheugen (10) naar
het nieuw uitgekozen geheugen gekopiëerd. Er wordt echter niet van
geheugen gewisseld. Wilt u de nieuwe geheugenplaats activeren, dan
moet u zoals eerder beschreven het menu ‘modelgeheugenkeuze’
gebruiken, dat door indrukken van de “H-toets” bereikt wordt.
7.2.2 Modelnaam invoeren
Door middel van het opnieuw indrukken van de S-toets komt u in het
instelmenu voor de modelnaam.
- Als eerste knippert de eerste letter (hier “M”), door draaien van de
3-D-Hotkey kunt u nu alle letters, cijfers en enkele bijzondere
tekens kiezen om daarmee een modelnaam samen te stellen.
- Door indrukken van de S-toets komt men bij de volgende letter,
met de H-toets gaat u er één terug.
- In totaal kan de modelnaam 4 letters beslaan. Wanneer de laatste
letter ingevoerd is, verdwijnt de pijl op de display als teken, dat er
geen verdere ingave meer mogelijk is. Door het indrukken van de
H-toets gedurende 1 seconde springt u een niveau hoger naar het
keuzemenu-niveau.
7.3 Modeltype selecteren (TYPE)
Voor het sturen van complexe modelv-
liegtuigen zijn er veel automatische ver-
bindingen van stuurbewegingen nodig.
Om dit voor de gebruiker te vergemak-
kelijken, biedt de FX-18 zender een
groot aantal voorgeprogrammeerde
functies (mixmenu’s).
De nieuwe functiemenu’s worden in het bestaande basismenu inge-
voegd en verschijnen voor de basisfunctie “PARA”.
Door middel van 3-D-Hotkey en display worden de voor het model
noodzakelijke mixers geactiveerd en de mixwaarden ingesteld.
De mixmenu’s zijn voor de verschillende modeltypen geoptimali-
seerd.
De volgende modeltypen kunnen geselecteerd worden:
BASC
Basismenu voor het instellen van de
belangrijkste functies en het gebruik
van eenvoudige modellen, alsmede
voor functionele modellen zoals sche-
pen en trucks.
MOTO
Naast het basismenu worden speciale,
voorgeprogrammeerde mixfuncties
voor motorvliegtuigen geactiveerd.
ZWEV
Naast het basismenu worden speciale,
voorgeprogrammeerde mixfuncties
voor zweefvliegtuigen geactiveerd.
HELI
Naast het basismenu worden omvan-
grijke, voorgeprogrammeerde mixfunc-
ties voor helicoptermodellen geacti-
veerd.
Keuze van het modeltype:
- Menu TYPE uitkiezen en 3-D-Hotkey indrukken.
- Door middel van de draaiknop BASC- MOTO –ZWEV of HELI
selecteren.
- 3-D-Hotkey indrukken, de veiligheidsvraag OK? verschijnt, knop
ingedrukt houden tot de aanduiding SET verschijnt en de zender
door middel van een dubbele piep na 3-4 seconden bevestigt,
dat het modeltype gewijzigd is.
- Door het loslaten van de 3-D-Hotkey na de vraag OK? kan het
proces afgebroken worden.
7.4 Servo-ompoling (OMPO)
Met deze functie kunnen de servo-dra-
airichtingen van alle acht servo’s elec-
tronisch worden omgepoold. Daardoor
hoeft er bij de montage van de servo’s
in het model geen rekening meer
gehouden te worden met hun draairich-
ting.
18
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
U kunt de servo’s zo in het model inbouwen, dat de stuurstangen zo
rechtlijnig mogelijk lopen, en achteraf de draairichting electronisch
kiezen.
Met de S- of H-toets
wordt het juiste kanaal
uitgekozen, het cijfer
knippert.
Door een draaibeweging van de 3-D-Hotkey naar links wordt op
“Reverse” (R), door een draaibeweging naar rechts weer op de nor-
male draairichting (N) omgeschakeld. Een pijl boven of onder elk ser-
vokanaalnummer duidt de gekozen draairichting overzichtelijk aan.
7.5 Servomiddenpunt-verstelling (STRM)
Bij het inbouwen van servo’s in een
model is het in principe het beste, om
deze zó in te bouwen, dat de servoarm
bij neutraalstelling van de trimming op
de zender ook precies in het midden
staat. Is een afwijking onvermijdelijk of
treedt er bij servo’s van een ander merk een afwijking van de midden-
stelling op, dan kan deze functie gebruikt worden om de servo’s van
alle acht functies exact in het midden te zetten.
Navigeert u door het instelmenu en
kiest u met de S- of H-toets het gewen-
ste servokanaal uit. Door draaien van
de 3-D-Hotkey de neutraalstelling van
de gekozen servo instellen.
Het instelbereik ligt tussen –125% en +125%. Door indrukken van de
3-D-Hotkey gedurende 1 seconde wordt de oorspronkelijke toestand
weer hersteld (0%).
Bovenstaande displays laten enkele voorbeeldinstellingen zien.
Let u er op, dat de afwijking van het midden
niet te groot wordt, omdat er anders duidelijk
verschillende servo-uitslagen voor de beide
kanten ontstaan. Deze functie is niet bedoeld,
om de roeren van een model te trimmen.
Voor bijzondere toepassingen kan de midden-
verstelling tot op 125% worden ingesteld, dan
draait de servo alleen nog in één richting,
maar wel met de volledige uitslag.
7.6 Servouitslag-instelling (ATV)
Deze functie maakt het mogelijk, de servou-
itslag voor elke kant apart in een bereik van
0 tot +/- 125 % van de totale servouitslag
inclusief trimming, in te stellen. Dit is nodig
om te verhinderen, dat de servo een grotere
uitslag heeft, dan een mechanische begren-
zing , b.v. een roeraansturing, dit toelaat. De
functie werkt op het betreffende servokanaal
en verkleint ook alle bijgemixte functies. De
veranderde instelling werkt ook proportioneel
door op de trimweg en de ingestelde Dual-Rate percentages.
- Boven in de display wordt door een kleine pijl onder de rij cijfers het
geselecteerde kanaal aangeduid.
- Navigeert u naar het instelmenu en kiest u met de S- of H-toets het
gewenste servokanaal uit.
Veranderingen aan de instellingen hebben alleen effect op dit
servokanaal.
In het afgebeelde voor-
beeld kan bij het model
met het nummer 10, de
servouitslag voor het 1e
kanaal (rolroer links)
veranderd worden. De pijl geeft aan, welke draairichting er op dit
moment geprogrammeerd worden kan. Door de bijbehorende stuur-
knuppel te bedienen kan de andere draairichting worden ingesteld.
Bij de horizontale stuurknuppelfuncties
wijst de pijl naar rechts en links, dieno-
vereenkomstig bij de verticale stuur-
knuppelfuncties naar boven resp.
beneden. Met de S-toets of H-toets
wordt een ander kanaal geselecteerd.
Door het draaien van de 3-D-Hotkey
kan de uitslag als percentage van 0 tot
125%, maar ook van 0 tot –125% wor-
den ingesteld. Deze handeling wordt
voor elke kant van een functie apart
verricht. Indrukken van de 3-D-Hotkey
gedurende 1 seconde zet terug naar de
beginwaarde (100%).
Wordt een servouitslag via de 3-D-Hot-
key van een negatief teken voorzien
(hier –20%), dan draait de servo bij het
bedienen van de stuurknuppel steeds
in dezelfde richting. Hiermee kunnen
bijzondere stuureffecten bij speciale
modellen worden bereikt.
7.7 Stuurknuppelweginstelling (AFR)
Functie voor het instellen van de stuurelement-uitslagen voor elke
kant apart, in een bereik van 0…100%.
In tegenstelling tot de eerder
beschreven servo-uitslagverkleining
heeft deze functie ook effect op geac-
tiveerde mixfuncties. Een stuurknup-
pelwegvermindering heeft daardoor
invloed op de bijmix-hoeveelheid,
wanneer 2 functies op een servo gemixt worden.
19
0-125%
links
0-125%
rechts
0-100%0-100%
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
Dat betekent, dat 2 verschillende stuurelementen met verschillende
mixwaarden op een servo effect hebben.
Een verdere gebruiksmogelijkheid is te vinden in de moderne autopi-
loot-systemen, die de eigenschap hebben om stuuruitslagen te ver-
groten resp. te verkleinen. Met de stuurknuppelweginstelling kan dit
gecorrigeerd worden, wat invloed heeft op de pirouettesnelheid van
een helicopter.
Nog een mogelijkheid is, om de instelling van deze functie te verklei-
nen tot 0%, daardoor is het stuurelement inactief en kan het kanaal
voor een bijmixing (V-Mix) gebruikt worden, zonder dat een onbe-
doeld verstellen van het stuurelement ongewenste gevolgen heeft.
Boven in de display wordt door een kleine pijl onder de getallenreeks
het geselecteerde kanaal aangeduid.
Veranderingen van de instellingen hebben effect op alle kanalen,
waarmee het stuurekelement-kanaal gemixt is.
In het afgebeelde voor-
beeld kan bij model
nummer 10 de stuur-
knuppeluitslag voor het
1e kanaal veranderd
worden.
De pijl geeft aan, welke richting op het moment geprogrammeerd kan
worden. Door het bewegen van het bijbehorende stuurelement wordt
de andere kant gekozen.
Bij de horizontale stuurfuncties wijst de
pijl naar rechts en links, evenzo bij de
verticale functies naar boven resp.
beneden. Met de S-toets of de H-toets
wordt een ander kanaal gekozen.
Draaien van de 3-D-Hotkey verandert
de uitslag van 0 tot 100%. Indrukken
van de 3-D-Hotkey gedurende 1
seconde zet alles terug op de begin-
waarde (100%).
7.8 Servouitslag-verkleining (D/R)
De uitslagomschakeling, ook wel Dual-
Rate ( twee hoeveelheden) genoemd,
maakt een omschakelen tussen de
beide uitslaghoeveelheden d.m.v. een
externe schakelaar mogelijk, ook tij-
dens het vliegen. Daarbij kan de roeru-
itslag bij gelijke stuurknuppelbeweging na het bedienen van de scha-
kelaar zowel groter, als ook kleiner worden.
Zonder schakelaar is de functie de hele tijd “ON” en kan gebruikt
worden, om een gelijkmatige, naar beide kanten werkende uitslag-
verkleining te bewerkstelligen.
Ze heeft dan alleen effect op de functie van de geselecteerde stuur-
knuppel, alsmede op alle andere functies die vanuit deze stuurknup-
pel beïnvloed (gemixt) worden. Andere bijgemixte signalen, die op
dezelfde servouitgang zijn toegewezen worden daardoor niet beïnv-
loed, in tegenstelling tot de functie ‘servouitslag-instelling’.
De externe schakelaar wordt verbonden met aansluiting 4 (zie
ook afbeelding hoofdstuk 4.7). Men kan 1, 2 of alle 3 functies
schakelen.
Hiervoor moet u in het menu PARA/DRSC de schakelaar(s) dieno-
vereenkomstig programmeren. (zie ook menu “PARA” hoofdstuk
7.1.5).
De grafiek toont de karakteristiek van de verschillende stuuruitslagen.
Het verloop is in beide gevallen lineair. Na de omschakeling bedraagt de
servoweg bij volledige stuurknuppelbeweging nog maar 60%.
Deze optie is beschikbaar voor de 3 roerfuncties (rol-, hoogte-, rich-
tingsroer).
In het bovenste deel van de display wor-
den de functies aangeduid, waarvoor
een stuuruitslagverkleining mogelijk is.
De pijl eronder geeft aan, welke functie
geselecteerd is, om ingesteld te gaan
worden.
Met de S-toets wordt de volgende func-
tie gekozen. Het knipperende %-sym-
bool geeft aan, dat de instellingen door-
gevoerd kunnen worden, hiervoor moet
de 3-D-Hotkey worden gedraaid.
Een draaiing naar links heeft een verkleining van de stuuruitslag tot
gevolg, een draaiing naar rechts een vergroting van de waarde. Op de
display wordt de ingestelde stuuruitslag als percentage tussen de 0 en
100% aangeduid. Door een druk op de draaiknop van ongeveer 2
seconden komt u terug in de uitgangspositie (100%).
Uit veiligheidsoverwegingen moet u de Dual-Rate-functie niet tot
0% reduceren, omdat anders de stuurfunctie niet meer werkt. De
minimale waarde moet 20% bedragen.
Een uitzondering is, wanneer men deze stuurknuppel bewust geen
functie toekent, omdat u dit stuurkanaal wilt gebruiken voor een
zelf ingestelde mixfunctie (V-MIX).
7.9 Exponentieel-functie (EXPO)
Met deze “EXPO”- functie beïnvloedt u
de karakteristiek van de stuurknuppels,
het lineaire verband tussen stuurknuppe-
luitslag en servouitslag wordt in een niet-
lineaire (exponentiële) uitslag veranderd.
Dit maakt een fijngevoeliger sturen ron-
dom de neutraalpositie mogelijk.
In het bovenste deel van de display wor-
den de stuurknuppels 1…4 aangeduid,
waarvoor EXPO beschikbaar is. De pijl
onder de “1” toont aan, dat nu voor stu-
urfunctie 1 de instelling ingevoerd kan
worden. Het %-symbool knippert om
aan te geven, dat u nu kunt verstellen.
20
stuuruitslag
servouitslag
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
7.11 Kruismixer (XMIX)
Een mixer, waarbij twee gelijkwaardige
functies met elkaar gemixt worden,
wordt als dubbel- of kruismixer aange-
duid. Er zijn dan twee master-functies.
Een voorbeeld hiervan is de mixer voor delta-modelvliegtuigen. Bij
het bedienen van het hoogteroer moeten beide roeren naar boven
uitslaan, bij het bedienen van de rolroeren moet een roer naar bene-
den, de andere naar boven uitslaan, dus “tegengesteld”. De ene keer
is het rolroer de “gever” resp. master, de andere keer is het hoogte-
roer de “gever” resp. de master-functie. Er wordt dus gelijkwaardig in
beide richtingen gemixt.
De software van de FX-18 beschikt over een vrij programmeerbare
kruismixer (XMIX), dat wil zeggen, dat men tussen de stuurfuncties 1-
8 vrij kan kiezen. In het volgende voorbeeld worden de roerfuncties
voor een deltamodel gemixt. Daarvoor moeten de stuurfuncties 1 (rol-
roer) en 2 (hoogteroer) met elkaar gemixt worden.
In het instelmenu knippert als eerste de
%-aanduiding en boven links in de
display verschijnt “MAS”. De pijl boven
het cijfer b.v. 3 duidt aan, dat de mix-
waarde (%) voor de stuurfunctie 3 inge-
steld wordt. Laat u de waarde voorlo-
pig op +50%.
Met de S-toets gaat u verder in het
menu, nu verschijnt “SLV” en de pijl
wisselt boven het cijfer b.v. 4. Nu kan
de mixwaarde (%) voor de stuurfunctie
4 ingesteld worden. Ook hier voorlopig
op 50% laten staan.
Verder met S-toets tot “INH” (INH=
mixfunctie uitgeschakeld) knippert ,
door draaien van de 3-D-Hotkey naar
links de X-mix inschakelen (ON).
Nogmaals de S-toets indrukken, nu knippert “MAS” en de pijl in de
bovenste regel laat de gekozen stuurfunctie zien.
- Door draaien van de 3-D-Hotkey de functie 1 (rolroer) uitkiezen.
- S-toets opnieuw indrukken, nu knippert “SLV” en de 2e stuurfunc-
tie wordt geselecteerd.
- Onderste pijl met 3-D-Hotkey onder het cijfer 2 (hoogteroer) bren-
gen.
De mix van de stuurfuncties rol- en hoogteroer in nu ingesteld, met
telkens 50% aandelen voor hoogte- en rolroer. Afhankelijk van de
inbouwtoestand van de servo’s en aansturing kan het nodig zijn de
draairichting van de servo’s om te polen, of de mixrichting te veran-
deren, zodat de servo’s de ene keer “tegengesteld” en de andere keer
dezelfde kant op in de juiste richting lopen. Als eerste met de functie
servo-ompoling de hoogteroerfunctie zó instellen, dat de beide roeren
dezelfde kant op gaan.
Mocht de mixrichting dan in de verkeerde richting werken, zet u dan
het hoogteroer-mixpercentage (SLV 2) op –50%, zoals afgebeeld in
de display hiernaast.
Wilt u meer rolroereffect, dan moet het percentage voor “MAS” 1 ver-
hoogd worden. De mixpercentages zijn tussen 0 en +/- 100% onaf-
hankelijk van elkaar verstelbaar.
Deze X-mixer is ook geschikt voor het mixen van de motor en de stu-
urfunctie van rupsvoertuigen of 2-motorige scheepsmodellen. Hier
worden normaal gesproken de stuurfuncties motor (3) en stuur (1 of 4)
voor 100% met elkaar gemixt.
7.12 Digitale trimming
Een stuurknuppeltrimming is
nodig, om bij neutraalstelling
van de stuurknuppel een
model te krijgen, dat ook
rechtdoor rijdt, vaart of vliegt.
Kleine correcties van de mid-
denstelling worden met de
trimming bereikt.
Voor dit doel is de zender voorzien van een digitale trimfunctie. Deze
moderne manier van trimmen heeft het voordeel, dat na het opnieuw
gebruiken resp. het wisselen van modelgeheugen altijd de eerder
ingestelde trimwaarden behouden blijven resp. automatisch weer
ingesteld worden.
Een hernieuwd trimmen is niet meer nodig. De trimwaarden van het
model zijn in het betreffende modelgeheugen opgeslagen.
Elke knuppelfunctie heeft een microtoets met 2 schakelrichtingen.
Deze toetsen kunnen heel fijngevoelig bediend worden.
De positie van de trimming wordt op de display door zwarte vierkant-
jes aangeduid, die zich vanuit de middenpositie, meer of minder in de
richting van de verstelling van de trim bewegen.
Bij elk bedienen van één van de vier digitale trimmers klinkt de pieper,
zoadat er ook een akoestische controle van de veranderende instel-
lingen mogelijk is.
In deze afbeelding zijn alle vier trim-
mers in de neutrale positie. Dit is voor
elke trimmer zichtbaar aan de dubbele
pijl en het zwarte vierkantje, dat precies
in het midden staat.
Bedient men b.v. de trimming van de
rechter stuurknuppel in de verticale
richting naar voren, dan verschuift het
vierkantje overeenkomstig naar boven.
In totaal zijn er 30 trimstapjes naar elke
kant, per stapje wordt de servo met ca.
0,5° versteld. Omdat de lengte van de trimbalk op de display beperkt
is, worden afwisselend steeds één vierkantje en bij de volgende stap
2 vierkantjes getoond.
23
H
Q
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
8.5 Delta-mixer (DELT)
Deze mixer combineert de signalen
van het rol- en hoogteroer om een
delta- of staartloos model te kunnen
besturen. Het heeft dezelfde functie als
de XMIX (zie ook hoofdstuk 7.11), maar
is vast op het rolroer- en hoogteroerka-
naal geprogrammeerd. Bij het bewegen van de hoogteroerstuurknup-
pel gaan de servo’s dezelfde kant op, bij rolroerbewegingen tegenge-
steld.
Hierbij kunnen de uitslagen voor de rolroer- en hoogteroerfunctie
apart worden ingesteld, evenals een differentiëring voor de rolroer-
functie.
De linker rolroerservo wordt met de
ontvangeruitgang 1 (rolroer) en de
rechter met kanaal 2 (hoogteroer) ver-
bonden.
- Navigeert u in het keuzemenu naar het menu vleugelmixer (VLEU).
- Door kort indrukken van de 3-D-Hotkey komt u in het ondermenu
om Flaperon (FLPN) of Deltamixer (DELT) te kiezen, selecteert u
DELT door rechts te draaien.
- Door de S-toets in te drukken komt u in het instelmenu-niveau.
- Op de display wordt door pijlen onder de cijfers aangeduid, dat de
beide functies 1 en 2 gemixt zijn.
- De pijl boven de cijfers en het knipperende “SET en % “ geven aan,
dat nu de mixwaarde voor functie 1, rolroer, ingesteld kan worden.
- Door de 3-D-Hotkey te draaien kunt u nu de grootte van de
servouitslag als percentage tussen –100% en +100% invoeren.
De richtwaarde van 50% kunt u laten staan.
- Indrukken van de 3-D-Hotkey gedurende 1 seconde herstelt de
oorspronkelijke waarde (+50%) weer.
- Wanneer u nogmaals de S-toets indrukt wordt het hoogteroer-
kanaal (2) gemarkeerd. Op de boven genoemde manier kunt u nu
de uitslag voor het hoogteroer instellen.
Afhankelijk van de inbouwsituatie van de servo’s en de aansturing is
het nodig, de servodraairichting om te polen, of de mixrichting te ver-
anderen, zoadat de servo’s de ene keer ‘tegenovergesteld’en de
andere keer ‘synchroon’in de ‘juiste’richting lopen. Eerst met servo-
ompoling de hoogteroerservo’s synchroon laten lopen. Werkt de mix-
richting dan de ‘verkeerde’kant op, moet u het hoogteroer-mixper-
centage op –50% zetten.
Per model is het nodig, om verschillende uitslagen in te stellen. De
ervaring heeft geleerd, dat een model wat gevoeliger op het hoogte-
roer reageert en wat meer uitslag voor de rolroeren nodig heeft.
Let u bij de instellingen op de maximale roeruitslagen, wanneer
beide functies tegelijkertijd bediend worden!
Rolroer-differentiëring
- Door de S-toets opnieuw in te drukken wordt de rolroerdifferentië-
ring ingesteld.
Gewenst percentage met 3-D-Hotkey instellen.
- Tevens controleren of het naar
beneden draaiende rolroer een
gedifferentieerde (kleinere) uitslag
heeft.
Is dit niet het geval en is de servo-uitslag naar boven kleiner (gediffe-
rentieerd), dan moet u de S-toets indrukken. Nu knippert het teken
(+), draait u de 3-D-Hotkey naar links, het teken wordt “-“ de diffe-
rentiëring is nu omgepoold.
Verklaring:
0% geen differentiëring
50 % differentiëring met halve uitslag
100% Split-mode, alleen naar boven uitslaand rolroer is actief.
Aanwijzing: De mixfuncties DELTA en V-STAART sluiten elkaar uit
en zijn dan ook electronisch afgegrendeld. Wanneer één van de beide
functies actief is, kan de andere niet meer geactiveerd worden.
8.6 Welfkleppen-hoogteroer-mixer (FL-H)
Bij het uitdraaien van de kleppen (zie ook hfdst. 8.4) ontstaat bij veel
modellen een lastverandering om de dwarsas. De piloot moet dit door
een hoogteroeruitslag compenseren.
Ook daarvoor beschikt de software van de FX-18 over een mixer, die
deze compensatie automatisch uitvoert.
Het volgende voorbeeld gaat er van uit, dat in het menu VLEU de rol-
roeren zo geprogrammeerd werden dat ze als landingskleppen ca.
45° naar boven uitslaan. Dit vereist in de regel het bijmixen van een
hoogteroeruitslag naar beneden van ca. –10%.
Aanwijzing: afhankelijk van het modeltype en de aansturing van het
hoogteroer, kan het nodig zijn, wat hoogteroer naar boven bij te mixen
(+10%).
30
kanaal 1
kanaal 2
rolroer-uitslag
rolroer-uitslag
hoogteroer-uitslag
hoogte rolroer
Bestelnummer
F4090 - F4091 - F4092
F4095 - F4096 - F4097
9.3 Toewijzen van de externe schakelaars en mixregelaars
(ZWEV)
Afhankelijk van het gekozen modeltype verandert ook de aansluiting
van de externe mixerschakelaars en regelaars.
Schakelaartoewijzing voor zweefvliegtuigprogramma:
1= V-mix 1
2= V-mix 2 / rolroer-welfkleppenmixer
3= V-mix 3 / trimmenu 2
4= Dual-rate (D/R)
5= motordrossel uitschakeling (MUIT)
6= schakelaar combi-mixer (AI-R)
7= rolroer-differentiëring (DIFF)
8= trimmenu 1 (TRM 1)
Mixerregelaar – toewijzing voor zweefvliegtuigprogramma:
1= mixdeel V-mix 1
2= mixdeel V-mix 2
3= mixdeel V-mix 3
4= rolroer-differentiërings-mixdeel
5= mixdeel V-staart (hoogte)
6= mixdeel V-staart (richting)
7= mixdeel welfkleppen-hoogteroer
8= vrij
9.4 Combi-mixer (AI-R)
De software van de FX-18 beschikt
over een voorgeprogrammeerde,
afschakelbare compensatiemixer van
rol- op richtingsroer. Daardoor worden
het rol- en richtingsroer gekoppeld,
zodat men bij het vliegen van een bocht
maar één stuurknuppel hoeft te bedienen. Vooral bij grote modellen is
deze functie nuttig, omdat het negatieve rolmoment van het model de
bochtensturing tegenwerkt.
Door het richtingsroer te gebruiken wordt dit effect gecompenseerd.
De functie lijkt op een V-MIX, door de stuurfunctie rolroer wordt een
signaaldeel op het richtingsroerkanaal bijgemixt, waarbij de richtings-
roerfunctie natuurlijk zelfstandig stuurbaar blijft.
Omdat de bijmixing op het richtingsroer b.v. tijdens de landing niet
gewenst is, kan deze optie door een externe, aan stekkerplaats 6
aangesloten schakelaar tijdens het vliegen aan- en uitgeschakeld
worden.
- Gaat u in het keuzemenu naar de display “AI-R”.
- 3-D-Hotkey indrukken, het symbool “%” knippert.
- S-toets indrukken, “INH” knippert.
- 3-D-Hotkey naar links draaien, de aanduiding verandert in “ON”, de
mixer is geactiveerd en kan door middel van een externe
schakelaar op “OFF” geschakeld worden.
- S-toets opnieuw indrukken, “%” knippert.
- Door draaien van de 3-D-Hotkey wordt nu de gewenste bijmix-
waarde ingesteld, waarbij 50% een goede beginwaarde is.
- Controleert u, of bij bediening van het rolroer naar rechts (rechter
rolroer naar boven), het richtingsroer ook naar rechts uitslaat.
- Is dit niet het geval, de 3-D-Hotkey naar links voor negatieve
bijmix-waarde –50% draaien. Functie opnieuw checken.
- Indrukken van de 3-D-Hotkey gedurende 1 seconde herstelt de
oorspronkelijke waarde (+50%) weer.
9.5 Vleugelmixer – mixer (VLEU)
Onder dit menupunt beschikt de software van de FX-28 over een heel
comfortabele vleugel-mixer.
Met deze functie kunt u enerzijds de beide rolroeren met instelbare
differentiëring mixen en naar keuze ook de rolroeren als landingsklep-
pen omhoog zetten, voortaan Flaperon-mixer genoemd (landings-
klep=FLPN + rolroer=Aileron).
Hieronder een overzicht van de verschillende ondermenu’s ter verdu-
idelijking.
Verklaring van de betekenissen:
Omdat de mixdelen voor de roeruitslagen naar boven en beneden
apart ingesteld kunnen worden, zijn de rolroeren multifunctioneel te
gebruiken, afhankelijk van de uitslag verandert hun functie.
- Ver naar boven -> remkleppen (spoiler)
- Licht naar boven -> speedkleppen voor speedvlucht
- Ver naar beneden -> landingskleppen
- Licht naar beneden -> welfkleppen voor thermiekvliegen
Het is mogelijk de roeruitslag beide keren in dezelfde richting te pro-
grammeren, bijvoorbeeld één keer ver naar boven als remkleppen
(spoiler) en een andere keer slechts licht naar boven als speedvlucht-
trimming. Deze vleugelmixer kan optimaal ingezet worden bij de
speed-vlucht én bij thermiekvlucht van een electrisch aangedreven
hotliner.
Om de volgende instellingen makkelijker te kunnen volgen, raden
we u aan een model met 2 rolroerservo’s aan te sluiten (aanslui-
ting 1 en 5) en het effect van de mixer op het model goed te bekij-
ken.
Voor de onderstaande beschrijving moet de 2e rolroeruitgang
eerst van kanaal 7 op kanaal 5 gezet worden (zie hoofdstuk 9.5.3).
9. 5.1 Keuze van de stuurfunctie voor Flaperon / welfkleppen
In dit ondermenu wordt vastgelegd, welke stuurfunctie (MASTER)
gebruikt gaat worden om de Flaperonmixer (landings- / welfkleppen)
te bedienen. Ter beschikking staan het kanaal “3” (motordrosselka-
naal ) of een aan kanaal 5 aangesloten lineaire schuif of schakelaar.
- Navigeert u naar het keuzemenu “VLEU”
- 3-D-Hotkey indrukken, de aandui-
ding “FUNC” verschijnt. Standaard
is ingesteld, dat de stuurfunctie
(MAS 5) de kleppen (SLV 5) bedient,
wat zichtbaar is aan de pijlen boven
en onder de 5.
- Moeten de kleppen met het motordrosselkanaal bediend worden,
de 3-D-Hotkey naar links draaien, de aanduiding verandert in
“MAS 3”.
Daarbij worden de functies 3 en 5 verwisseld.
Aanwijzing: Omdat zowel de landings/welfkleppenfunctie (menu
VLEU) als ook de Butterfly-functie (BUTT) met het motordrosselka-
naal bediend kunnen worden, moet men er op letten dat niet deze
beide functies tegelijkertijd op het drosselkanaal gelegd worden.
34
5

Hulp nodig? Stel uw vraag in het forum

Spelregels

Misbruik melden

Gebruikershandleiding.com neemt misbruik van zijn services uitermate serieus. U kunt hieronder aangeven waarom deze vraag ongepast is. Wij controleren de vraag en zonodig wordt deze verwijderd.

Product:

Bijvoorbeeld antisemitische inhoud, racistische inhoud, of materiaal dat gewelddadige fysieke handelingen tot gevolg kan hebben.

Bijvoorbeeld een creditcardnummer, een persoonlijk identificatienummer, of een geheim adres. E-mailadressen en volledige namen worden niet als privégegevens beschouwd.

Spelregels forum

Om tot zinvolle vragen te komen hanteren wij de volgende spelregels:

Belangrijk! Als er een antwoord wordt gegeven op uw vraag, dan is het voor de gever van het antwoord nuttig om te weten als u er wel (of niet) mee geholpen bent! Wij vragen u dus ook te reageren op een antwoord.

Belangrijk! Antwoorden worden ook per e-mail naar abonnees gestuurd. Laat uw emailadres achter op deze site, zodat u op de hoogte blijft. U krijgt dan ook andere vragen en antwoorden te zien.

Abonneren

Abonneer u voor het ontvangen van emails voor uw Futaba FX18 bij:


U ontvangt een email met instructies om u voor één of beide opties in te schrijven.


Ontvang uw handleiding per email

Vul uw emailadres in en ontvang de handleiding van Futaba FX18 in de taal/talen: Nederlands als bijlage per email.

De handleiding is 7,22 mb groot.

 

U ontvangt de handleiding per email binnen enkele minuten. Als u geen email heeft ontvangen, dan heeft u waarschijnlijk een verkeerd emailadres ingevuld of is uw mailbox te vol. Daarnaast kan het zijn dat uw internetprovider een maximum heeft aan de grootte per email. Omdat hier een handleiding wordt meegestuurd, kan het voorkomen dat de email groter is dan toegestaan bij uw provider.

Stel vragen via chat aan uw handleiding

Stel uw vraag over deze PDF

Andere handleiding(en) van Futaba FX18

Futaba FX18 Gebruiksaanwijzing - Deutsch - 56 pagina's

Futaba FX18 Gebruiksaanwijzing - English - 56 pagina's

Futaba FX18 Gebruiksaanwijzing - Français - 56 pagina's


Uw handleiding is per email verstuurd. Controleer uw email

Als u niet binnen een kwartier uw email met handleiding ontvangen heeft, kan het zijn dat u een verkeerd emailadres heeft ingevuld of dat uw emailprovider een maximum grootte per email heeft ingesteld die kleiner is dan de grootte van de handleiding.

Er is een email naar u verstuurd om uw inschrijving definitief te maken.

Controleer uw email en volg de aanwijzingen op om uw inschrijving definitief te maken

U heeft geen emailadres opgegeven

Als u de handleiding per email wilt ontvangen, vul dan een geldig emailadres in.

Uw vraag is op deze pagina toegevoegd

Wilt u een email ontvangen bij een antwoord en/of nieuwe vragen? Vul dan hier uw emailadres in.



Info